Tekst en beed: Ad Kolen
Het langgerekt en vibrerende HOEOEuh….hoe, hoe’hoe’hoe’ OEOEuh, de zang van de mannelijke Bosuil reikt erg ver. Het is op grote afstand te horen. Dat ervaarden meerdere mensen in Tilburg- Noord. Recentelijk hoorde Theo Spijker de zang in het Quirijnstokpark. Aan de andere zijde van Tilburg-Noord trof Peter Konings er een in de beboste geluidswal langs de Midden-Brabantweg. Hij maakte er zelfs een nestkast voor. Tussen deze 2 locaties in, aan de rand van Tilburg-Noord, hoorde ik het geluid vanuit mijn slaapkamer. In een rij moeraseiken zat hij onophoudelijk te roepen die avond. In de buurt, in het kruiswegpark van Peerke Donders, broedde eerder een paar Bosuilen.
De Bosuil is de meest muzikale uil van de wereld met de grootste variatie aan geluiden. Dat de Bosuil geen zeldzaamheid is in de omgeving is al jaren bekend. Tijdens mijn fietstochten naar mijn werk in Waalwijk hoorde ik regelmatig Bosuilen. Het geluid van het vrouwelijke exemplaar van deze soort klinkt heel anders; ’kuwiet’ ’kuwiet’ ’kuwiet’ in verschillende variaties. Voor mensen is het nagenoeg niet mogelijk individuele Bosuilen aan de hand van geluiden uit elkaar te houden. Bosuilen zelf kunnen bijvoorbeeld hun partner, zelfs op tamelijk grote afstand aan de stem herkennen.
De Bosuil valt op door de grote ronde kop en zijn gedrongen lichaam. De ogen zijn groot en donkerbruin. De brede vleugels zijn afgerond en lijken korter in de vlucht. De spanwijdte bedraagt bijna een meter. Het vrouwtje is iets groter dan het mannetje. Het verenkleed varieert van roodbruin tot grijsbruin, met vlekken en bruine strepen en donker gemarmerd. De lengte van een zittende Bosuil is circa 40 cm.
Bosuilen zijn alleen actief als de zon onder is. Ze jagen en communiceren met soortgenoten gedurende de nacht. Hoewel ze enkele uren na zonsondergang vaak te horen zijn ligt de meest luidruchtig periode enkele uren voordat de zon weer opkomt.
Aan het begin van het jaar, januari, februari kun je deze uilensoort het meest horen, maar ook in september zijn ze vocaal actief. In gebieden met grote dichtheden, zoals de Brabantse Biesbosch (meer dan 50 broedparen), hoor je Bosuilen heel het jaar.
Meer dan eens heb ik Bosuilen zien vliegen, met de nadruk op zien. Uilen vliegen geluidloos. De meeste vogels hoor je van dichtbij wel aankomen, maar uilen zijn er ineens. Ze hebben een los en ruim zittend verenkleed. De veren van uilen zijn ook iets anders gebouwd dan bij de meeste vogels, met veel dons aan de basis. De veren maken geen geluid als ze vliegen. Door hun speciale verenkleed zien ze er massief en groot uit. Het gewicht van de Bosuil bedraagt echter maar ongeveer 500 gram. Door zelf geen geluid te produceren horen Bosuilen hun prooi en kan deze ze niet horen aankomen. Het menu van de Bosuil is veelzijdig en bestaat o.a. uit diverse soorten muizen, kleine zoogdieren, reptielen, amfibieën, vogels, regenwormen, insecten en zelfs vis.
Naast de Bosuil komt ook de Ransuil in Nederland voor, echter in veel lagere aantallen. Sinds de zeventiger jaren van de vorige eeuw is de populatie bijna gehalveerd. De Ransuil is iets kleiner en oogt slanker dan de bosuil. Opvallend zijn de lange, vaak omhoog gerichte oorpluimen en de oranjegele ogen. Ze leven in meer open gebieden. Vanaf het najaar verzamelen ransuilen zich in groepen op vaste roestplaatsen zoals al jaren in de Loonse en Drunense Duinen. Bij een rustige benadering kun je ze overdag goed bekijken!
Reacties en vragen via de redactie of e-mail: adkolen@kpnmail.nl
Kijk voor meer vogelervaringen en andere natuurbelevenissen op mijn weblog vogelsenzo: http://vogelsenzo.blogspot
Graag zou ik in contact komen
Dit omdat ik op de volkstuin St Fransicus regelmatig een uilen vlucht heb gezien in de avond en vroege ochtend
Daar wij een kerkuilen kast hebben
Zouden we graag meer info hebben over het plaatsen
Beste Johan,
dank je wel voor je reactie. Ik heb je vraag doorgestuurd naar de schrijver van het artikel.
Met vriendelijke groet,
De Redactie