Door: Ad Kolen
De Pelikaan is geen onbekende naam in Tilburg. We kenden Pelikaanhallen, gebouwd door het gelijknamige aannemersbedrijf. Een pelikaan sportschool en een Pelikaanstraat hebben we in de stad. Zelfs levende pelikanen verbleven in het Tilburgse dierenpark en zijn nu te zien in het nabijgelegen Safaripark. Vogelaars en mensen die bij de natuur betrokken zijn weten echter dat pelikanen niets met Tilburg hebben. Ze komen zelfs niet in Nederland voor in het wild.
Pelikaanachtigen zijn uitstekende zwemmers, goede vliegers en ze komen over heel de wereld voor. Maar voornamelijk in tropische gebieden. Ze eten vissen die ze zowel in zoet als zout water vangen. De orde omvat naast pelikanen ook keerkringvogels, jan van genten, aalscholvers, slangenhalsvogels en fregatvogels.
Pelikanen zijn grote plompe vogels met korte stevige poten en een grote snavel. De keelzak is karakteristiek en dient als schepnet voor hun belangrijkste voedsel, vis. Ook als koelvlak bij warm weer heeft de keelzak een belangrijke functie. Ondanks het gewicht, tot wel 14 kilo, zijn pelikanen goede vliegers en kunnen vaak grote afstanden afleggen. Het zijn sociale vogels die gezamenlijk jagen en broeden in kolonies. Er zijn 8 verschillende soorten pelikanen bekend.
In meerdere Oost-Europese landen komen pelikanen voor. Het verspreidingsgebied van de roze pelikaan en de kroeskoppelikaan bestrijkt dan ook Zuidoost-Europa en Rusland. Ik zag ze onder andere in Oekraïne en Roemenië. Ze broeden ook in beiden landen. De aanleiding voor mij om me er in te verdiepen! Beide soorten lijken wel op elkaar, het verenkleed is overwegend wit. Ze behoren tot de grootste vliegende vogels van de wereld.
De roze pelikaan lijkt doorgaans op afstand helder wit. In het Engels heet de vogel dan ook ’white pelican’. In het broedseizoen is echter wel een lichtgeel roze waas zichtbaar. In die periode worden de geelroze poten roder en ook de geler wordende keelzak zorgt voor meer kleur. Iets minder dan de helft van de vleugels van de roze pelikanen zijn zwart. In de vlucht onderscheiden ze zich daardoor duidelijk van de kroeskoppelikaan.
De kroeskoppelikaan is iets groter dan de roze pelikaan. Het verenkleed is grijs getint wit. In het broedseizoen is de keelzak roodachtig en zijn er krulveren op het achterhoofd.
Mensen die iets hebben met Suriname kennen de bruine pelikaan. Die in tegenstelling tot andere pelikanen duikt van een hoogte van 3-10 meter om vissen te vangen. De soort broedt in de mangrove bossen en is wat kleiner. Het is een prachtige vogel met een overwegend zilvergrijs met bruin verenkleed. De kastanjebruine hals contrasteert prachtig met de witgele kopkap.
Verder is er nog de kleine pelikaan, die voorkomt in grote delen van Afrika. Aan de rozerode rug dankt de vogel de 2e naam; roodrugpelikaan. De grijze pelikaan kwam veel voor op de Filippijnen. Vandaar ook de wetenschappelijke naam Pelecanus Philippensis. Maar is er sinds 1940 niet meer waargenomen.
De Australische pelikaan heeft een gele tot roze keelzak die tijdens de balts vuurrood wordt. De snavel is een van de grootste van de wereld en speelt ook een rol in het baltsritueel. De witte pelikaan leeft in Noord-Amerika. De witte hoornen knobbel op de snavel, waaraan mannetjes te herkennen zijn, verdwijnt na het broedseizoen. De Peruaanse pelikaan wordt ook wel chilipelikaan of humboldtpelikaan genoemd.
Een bijzondere vogelfamilie met wetenswaardige eigenschappen en namen die iets zeggen over hun uiterlijk of waar ze voorkomen. Wie weet kom je een of meerdere soorten tegen op een vakantiereis in Europa of verder weg!
Reacties en vragen via de redactie of e-mail: adkolen@kpnmail.nl
Kijk eens voor meer vogelervaringen en andere natuurbelevenissen op mijn weblog vogelsenzo: http://vogelsenzo.blogspot.nl
Recente reacties